dinsdag 19 oktober 2010

Is geothermische energie een optie voor de toekomst?

In de reeks Abenteuer Wissen van het tweede Duitse publieke televisienet ZDF wordt op woensdag 20 oktober de aflevering Die Hitze der Erde — Riskanter Vorstoß in die Tiefe uitgezonden. Daarin worden we, als we dat willen, vertrouwd gemaakt met de eventuele betekenis van geothermische energie die voor de toekomstige energie van — in ieder geval delen van — de aarde en haar bewoners van groot belang zou kunnen worden doordat ze in de behoefte ervan kan vorozien. De eventueel daaraan gekoppelde problemen, alsmede de mogelijke risico's worden daarbij niet omzeild maar benoemd.
De film wordt gepresenteerd op het gebruikelijke tijdstip: tussen 22:15 uur en 22:45 uur. Een herhaling zal waarschijnlijk worden uitgezonden in het programma dat in de nacht op donderdag 21 oktober wordt uitgezonden.

maandag 18 oktober 2010

De Laser is inmiddels alweer een halve eeuw oud


Een succesverhaal

Als men niet (voldoende) bent ingevoerd in de wereld van de Laser, is het eerste dat je te binnen schiet, niet bepaald een robijn, maar het is juist die edelsteen geweest die er mede voor heeft gezorgd dat een laserlicht heeft kunnen genereren. Dat is dit jaar overigens alweer vijftig jaar geleden.
de natuurkundige basis die benodigd was om zo ver te komen, werd echter reeds in 1916 beschreven door één van de grootste geleerden uit de twintigste eeuw: Albert Einstein (1879-1955). Het is dan ook niet voor niets dat het eerste hoofdstuk van het boek Laser
 er oorsprong, achtergronden en ontwikkeling van dit fenomeen — aan Einsteins inzichten dienaangaande is gewijd.


Niet meer weg te denken

Voor het eerst werd ik met het fenomeen laser geconfronteerd in de zomer van 1969. Wachtend op een trein kocht ik op het perron een nummer van het Duitse tijdschrift Stern, en daarin las ik een uitgebreid artikel over het gebruik van de laser bij een Hamburgs bouwproject waarvan vitale elementen als gevolg van de inzet van lasertechniek in ijltempo konden worden gerealiseerd.
Sedertdien heeft de lasertechnologie een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. Tal van deelgebieden van de insdustrie kunnen gebruik maken van het brede spectrum aan 'straling' dat de laser te bieden heeft. In steeds meer disciplines van wetenschap — de medische bij voorbeeld — en tevens in de amusementswereld wordt de laser as wezenlijk onderdeel van het geheel ingezet. Om kort te gaan: we kunnen ons een wereld zonder laser eigenlijk niet meer voorstellen.

Gebundeld licht

Natuurwetenschapper Ernst Peter Fischer — die tevens professor voor wetenschapsgeschiedenis aan de Universiteit van Konstanz is — bezit niet alleen de gave een thema boeiend en begrijpelijk uiteen te zetten, maar daarnaast zijn betoog op schrift te zetten op een wijze die van een hoog stilistisch gehalte getuigt. Dat was reeds het geval in eerder verschenen boeken van zijn hand, zowel dat over alles wat men over de evolutieleer zou moeten weten, alsook over de geschiedenis van de Berliner Charité.
In het verhaal van de laser, zoals beschreven door Ernst Peter Fischer, passeert de zegetocht van het geconcentreerd gebundelde licht vanaf de theoretische beginperiode tot en met de grote verscheidenheid aan toepassingen de revue.
Daarbij komende mensen, die in het kader van deze sleutel-uitvinding van de twintigste eeuw een rol van betekenis hebben gespeeld.
In veertien onderdelen — twaalf hoofdstukken met een Einführung en een Ausklang — wordt een voortreffelijk beeld geschetst dat aan duidelijkheid niets te wensen overlaat. [1]
__________
[1] Zie ook een bijdrage over de Einführung, welke voorafgaat aan het eerste hoofdstuk, op onze zustersite Tempel der Taalkunde.
__________
Ernst Peter Fischer: Laser — Eine deutsche Erfolgsgeschichte von Einstein bis heute.304 pag., gebonden met stofomslag. Siedler Verlag, München, 2010. ISBN 978-3-88680-946-2.

vrijdag 15 oktober 2010

De wraak van de bacteriën in een Arte-documentaire

Miljarden jaren geleden
Arte-televisie biedt alle geïnteresseerden die de beschikking hebben over een werkende beeldbuis, op vrijdag 15 oktober, tussen 21:45 uur en 22:35 uur, de gelegenheid zich nader te laten informeren omtrent een aloud 'medisch instrument': de antibiotica. [1]
Studies hebben uitgewezen dat het bij dit fenomeen niet gaat om een menselijke uitvinding in het kader van de experimentele geneeskunde, maar dat het inmiddels reeds miljarden jaren geleden is dat organismen zelfstandig pogingen hebben ondernomen zich aan te passen door een vorm van weerstand op te bouwen jegens andere organismen.

Bacterie, vergroot weergegeven. Foto van Arte France.
Resistentie
De Franse documentaire van Pierre Bressiant uit 2008 laat zien hoe het werk zich volstrekt van wetenschappers die bekend zijn met de stand van zaken ten opzichte van het fenomeen der resistentie tegen bacterién.
De film — die in HD-kwaliteit zal worden vertoond op het 5 formaat 16:9, en die voorzien is van stereofonisch geluid — zal worden herhaald in de ochtend van zaterdag 16 oktober, vanaf 10:10 uur.
__________
[1] Het woord antibiotica is een meervoud van antibioticum, en derhalve zal de werkwoordsvorm die eraan wordt gekoppeld ook uitsluitend in het meervods mogen worden gebruikt, doch hele volksstammen, die zich in hun eigen vak als briljant hebben onderscheiden, bekommeren zich in het geheel niet om het Nederlands dat zij moeten gebruiken om hun werk te beschrijven.
Het is een moderne ziekte om dat steeds minder, dan wel in het geheel niet meer, belangrijk te vinden. We zien hetzelfde bij voorbeeld als het woord media wordt gebruikt; eveneens een meervoud en derhalve hoort het bijbehorende gezegde eveneens in het meervoud te staan.