Zo oud kunnen worden als Methusalem? Hoogbejaard zijn zonder ziekteverschijnselen?

Grijs, gebogen en gebrekkig
In mijn jeugd leerde dat iemand met grijs haar oud was, en zulke — overigens niet al te ernstige, want niet altijd onterechte — vooroordelen zijn tot op de huidige dag blijven bestaan. Zelf loop, en vooral fiets, ik met een hond die al jaren grijs om de snoet is, maar nog zeer levendig is en, als ze met bevriende honden speelt, nog net zoveel energie aan de dag legt als toen ze een jaar oud — en dus nog niet volwassen — was.
Bovendien leidde de veronderstelling van oud — als gevolg van het waarnemen van 'grijze indrukken' — tot de, vaak onderbewuste, gedachte van gebrekkig, behept met ziekten en andere ongemakken. Inmiddels is de wetenschap zover dat, zoals de geleerden beweren, ouderdom minder en minder vaak een probleem hoeft te betekenen voor het fysieke welzijn.


Enerzijds is dat niet alleen een theoretisch-wetenschappelijke vooruitgang, maar kan dit ook heel direct voor betrokkenen een groot voordeel zijn. De keerzijde van die medaille is echter de vraag of die steeds hogere ouderdom betaalbaar is. Want er kan wel flink wat geld worden gepompt in de wetenschappelijke vooruitgang, daar staat tegenover dat de mensen wel hun levensonderhoud moeten kunnen blijven bekostigen, en dat is reeds nu een probleem, dat al lang had moeten worden aangepast door de pensioengerechtigde leeftijd allengs te verhogen — zij het, naar mijn overtuiging, met de nodige beperkingen in verband met de soort werkzaamheden die de betrokkenen hebben verricht.
Of het fenomeen ouderdom werkelijk een geneeslijke ziekte is, zoals sommigen beweren, zal de toekomst moeten uitwijzen, evenals de vraag of de leeftijd van mensen meer in het algemeen tot bijbelse hoogten kan worden opgestuwd.
Het ZDF zendt op woensdag 25 maart, tussen 22:15 uur en 22:45 uur, in de programmareeks Abenteur Wissen, een wetenschappelijke documentaire uit onder de titel Leben! — Alt wie Methusalem.
In het nachtprogramma van dezelfde zender wordt de film, vanaf 01:50 uur, nogmaals gepresenteerd.
__________
Afbeelding: Ouderen genieten van zonnestralen. (Foto ZDF.)

Onderzoek naar eventuele dreiging van een supervulkaan

Op zaterdag 21 maart presenteert de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie een Amerikaanse documentaire film van Ben Fox uit 2005 over het onderzoek dat door vier wetenschappers wordt gedaan naar een gigantische vulkaanuitbarsting, waarvan wordt verondersteld dat deze 75.000 jaar geleden wel eens zou hebben kunnen plaatsgehad. Daartoe zoeken deze naar meer aanknopingspunten met betrekking tot deze vermeende eruptie en dat doen ze in vulkaanas, in microscopisch kleine zeediertjes en in gesteente dat aan de oevers van meren ligt. Zo hopen ze aanwijzingen te vinden die meer kunnen vertellen over die mogelijke uitbarsting van lang geleden, die dan fatale gevolgen moet hebben gehad, en verder willen de onderzoekers weten hoe groot de mogelijkheid is dat zulks zich in onze tijd herhaalt. Want door de uitbarsting van een supervulkaan komen krachten vrij, die groter en bedreigender zullen zijn dan van alle tot nu toe gedocumenteerde erupties. Er wordt gedacht aan een enorme wolk, die tot 15 kilometer in de stratosfeer zal reiken.
Daarover en de over de daartoe behorende parafernalia gaat Ben Fox' documentaire die door Arte de komende twee weken vier keer zal worden uitgezonden. Op 21 maart, tussen 21:00 uur en 21:45 uur, op zondag 22 maart vanaf 14:00 uur, op zaterdag 28 maart om 09:40 uur en ten slotte op donderdag 2 april vanaf 14:00 uur.

Portret van Otto Wichterle op Duitse zender WDR

Chemicus en uitvinder
In de nacht van maandag 9 op dinsdag 10 maart — tussen 00:15 uur en 01:05 uur — zendt de Westdeutsche Rundfunk (WDR) onder de titel Demokrat mit Durchblick een portret uit van de Tsjechische chemische wetenschapsman Otto Wichterle (1913-1998) — een aam die eerder Zwabisch aandoet dan Tsjechisch — die uitvinder van de contactlens is. Daarvoor heeft hij dan ook internationaal naam gemaakt, meer dan voor al zijn andere werk.

Moeilijke jaren
Als 23-jarige was hij afgestudeerd aan de Universiteit van Praag, waar hij overigens bleef werken totdat de situatie nijpend werd toen de Duitsers Tsjecho-Slowakijke eenmaal hadden bezet. Toen mocht men daar niet verder onderzoek toen. Gelukkig kreeg Wichterle de gelegenheid om zich in de fabriek van de befaamde Bata schoenen verder te werken en zich te bekwamen in het ontwikkelen van allerlei plastics en polyamiden.
In 1942 werd hij door de Gestapo gearresteerd maar na enkele maanden weer vrijgelaten. Na de Tweede Wereldoorlog kon hij aan de universiteit terugkeren, waar hij zich ging specialiseren in organische chemie. In 1952 werd hij hoofd van het nieuw opgerichte Instituut voor Chemische Technologie in praag, maar zes jaar later werd hij ontslagen door toedoen van de communistische voorzitter die zuiveringen in de zin van Moskou wilde doorvoeren. Een jaar later werd Wichterle echter benoemd tot hoofd van het nieuwe Instituut voor Macromoleculaire Chemie van de Tsjechische Academie voor Wetenschappen waarvan de geleerde sedert 1955 lid was.

De eerste lenzen
Tegen het einde van 1961 is Otto Wichterle erin geslaagd de eerste vier hydrogel contactlenzen te produceren met behulp van zelf ontworpen apparaat dat hij met een kinder-bouwdoos had kunnen construeren.
_____________
Afbeeldingen
1. De geleerde Otto Wichterle (1913-1998).
2. Machine waarmee contactlenzen centrifguaal konden worden geslepen.