The essay van BBC Radio 3: nog een stem uit de Verlichting

Robert Hooke. Origineel schilderij van
Rita Green. Olieverf op karton.
Thans in bezit van Oxford University,
Department of Engineering Science,
hetwelk dit portret voor Wikipedia 
beschikbaar heeft gesteld.

BBC Radio 3 zendt ook deze week, tijdens de werkdagen, vijfmaal een kwartier uit met een figuur uit het tijdperk der Verlichting, zoals verleden week over Voltaire, steeds tussen 00:00 uur en 00:15 uur onze tijd. Onder het motto Enlightenment Voices: Robert Hooke, kunt u vijfmaal nadere informatie krijgen omtrent deze wetenschapper, en dat zelfs op verschillende terreinen.
Deze protagonist van de vijf uitzendingen van BBC Radio 3 is een Brits wetenschapper die leefde van 1635 tot 1703.

In de nacht van maandag 29 op dinsdag 30 november is het thema Hooke's diary. Een etmaal later volgt Hooke and the Royal Society.
In de nacht van woensdag 1 op donderdag 2 december buigen de makers van het radioprogramma zich over Hooke's ideas and methods. Een dag daarna staan Hooke's inventions in het middelpunt van de belangstelling.
Ten slotte, in de nacht van vrijdag 2 op zaterdag 3 december kunnen we ons een kwartier lang laten informeren over Hooke and the great fire of London.

Een droom over onuitputtelijke hoeveelheden drinkwater

In de reeks Abenteuer Wissen — een wetenschappelijk televisieprogramma van het tweede  publieke Duitse televisienet (ZDF) — wordt op woensdag 24 november — 's avonds tussen 22:30 uur en 23:00 uur — de aflevering Eisberge — der Traum vom unerschöpflichen Trinkwasser uitgezonden. Dat betreft een documentaire over de pogingen die door wetenschappers worden ondernomen om smeltend poolijs te kunnen gebruiken als drinkwater.
Het ligt voor de hand dat zo'n enorme hoeveelheid — geleidelijk beschikbaar komend — wordt gezien als en eventuele bron die goed zou kunnen worden aangewend als basis ten faveure van de drinkwatervoorziening van mensen en eventueel eveneens voor de dieren. Zeker is dat het geval in het kader van steeds groeiende inzichten ten aanzien van kringloop en hergebruik.
Op de bijgevoegde foto is heel goed te zien wat wordt bedoeld met het topje van de ijsberg. Onder water bevindt zich een veelvoud van de omvang van het fenomeen dan boven het wateroppervlak te zien is. 

Labyrinth op Nederland 2 over onopgmerkte levensvormen

Het populair-wetenschappelijke televisieprogramma met de benaming Labyrinth, dat via Nederland 2 wordt uitgezonden als coproductie van NTR/VPRO, werpt vragen op die door anderen worden genegeerd. Juist die benadering levert verrassend nieuwe dan wel geheel veranderende inzichten op en prikkelt tot verder denken.
De aflevering van dinsdag 23 november heet Zoeken naar leven. Daarin worden we geconfronteerd met het feit dat er zich tal van levensvormen onder ons bevinden die we weliswaar met het blote oog niet kunnen waarnemen, doch dat is, uiteraard geen garantie voor de eventuele onbestaanbaarheid.
Enerzijds richten wetenschappers zich al decennia lang op de ontdekking van enigerlei vorm van leven op ver van ons verwijderde planeten in de kosmos, maar het is en blijft vooralsnog de vraag realiseren we ons de eigen reactie op een voor ons vreemde levensvorm die aanwezig zou kunnen zijn?
Een Amerikaanse wetenschapster is druk bezig met onderzoek waarvan ze de hoop heeft dat het zal worden bekroond met onomstotelijke bewijsen dat er inderdaad vreemde vormen van levem op Aarde bestaan.
De aflevering wordt gepresenteerd door Eric Arends. Uitzending is tussen 21:20 uur en 22:00 uur.

Wetenschapsprogramma Labyrinth: Het mysterie Coma

De televisiezender Nederland 2 presenteert op dinsdag 16 november, tussen 21:20 uur en ongeveer 22:00 uur,  een nieuwe aflevering van het populair-wetenschappelijke programma Labyrinth, een coproductie van NTR en VPRO. De nieuwe aflevering draagt de titel Het mysterie coma.
Inmiddels is gebleken dat bijna de helft van alle comapatiënten in he begin te maken krijgt met een onjuiste diagnose: ze maken de indruk te leven als een kasplantje en worden derhalve ook op die manier behandeld.
In 2002 is de diagnosetechniek voor deze sector dusdanig verfijnd dat men in staat is om veel beter vast te stellen wat er precies aan de hand is. Sedertdien is tevens bekend dat een groot deel van de comapatiënten zich veel meer bewust is van zichzelf en hun mgeving dan men aanvankelijk meende te kunnen concluderen.

De geheimen van het Baikal Meer in Zuid-Siberië

Satellietfoto van het Baikalmeer.

Het tweede Duitse publieke televisienet zendt op woensdag 10 november weer een aflevering uit van het programma Abenteuer Wissen waarin vrijwel elke woensdagavond wetenschappelijke documentaires worden gepresenteerd. De titel van de aflevering van genoemde dag luidt: Der Baikal — Geheimnisse des tiefsten Sees der Erde.
De resultaten van een verkenning in het Baikalmeer in het Zuiden van Siberië worden daarin openbaar gemaakt en in ongetwijfeld fascinerende beelden met commentaar via de beeldbuis in de huiskamer beschikbaar gemaakt. Genoemd meer maakt intussen deel uit van het Werelderfgoed Natuur.
De film wordt, zoals gebruikelijk in deze reeks, vertoond tussen 22:15 uur en en 22:45 uur. Een herhaling zal worden uitgezonden in het nachtprogramma van woensdag 10 op donderdag 11 november.

Magie van de wetenschap — aflevering In den beginne

Ellen ten Wolde
De Humanistische Omroep presenteert op Nederland 2 een serie portretten onder de titel Magie van de wetenschap, waarin zeven, zich nadrukkelijk geprofileerd hebbende, wetenschappers worden voorgesteld. De aflevering die in de vroege avonduren van zondag 7 november wordt uitgezonden, is het thema In den beginne.
Daarin wordt gereageerd op het scheppingsverhaal zoals dat in de traditionele visie wordt gehandhaafd, tot op de huidige dag. Die opvattingen zijn echter onjuist, althans naar overtuiging van Hoogleraar Exegese (van onder meer het Oude Testament), Ellen ten Wolde (geboren 1954 te Groningen), die sedert 1 januari 2009 als is verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Na jarenlang onderzoek heeft zij de conclusie getrokken dat God eerst Hemel en Aarde heeft gescheiden en vervolgens zijn scheppingswerk is begonnen. Dat betekent dat de openingszin van de Bijbel niet klopt. Met die opvatting heeft de professor zeer veel beroering gewekt — en dat zelfs wereldwijd —, niet alleen binnen theologische kringen.
Regisseur John Apel schetst in deze documentaire — welke op genoemde dag tussen 18:35 uur en 19:20 uur op de rol staat van opgemelde Nederlandse televisiezender — een portret van de vrouw die met haar inzichten op tal van plaatsen ter wereld voorpaginanieuws is geworden.

Klein maar dodelijk — de wapenwedloop in broeikassen

Op woensdag 3 november zendt het tweede publieke Duitse televisienet een nieuwe aflevering uit van de wetenschappelijke documentaire-serie Abenteuer Forschung. Deze keer bestaat het thema in een zeer klein fenomeen met zeer grote gevolgen. Het gaat daarbij om insecten die schade toebrengen aan gewassen. De onderzoekers die in verband daarmee zijn verricht, hebben aangetoond dat de problematiek aanzienlijk kan worden verkleind door de inzet va steriele insecten van de mannelijken kunne.
Dat het hier voornamelijk gewassen in kassen betreft — welke door de beperkte omvang van de ruimte beheersbaar zijn —, blijkt reeds uit de titel van de aflevering: Kleine Killer: Wettrüste im Gewáchshaus.
Zoals gebruikelijk duurt de aflevering van dit programma een half uur en zal te zien zijn tussen 22:15 uur en 22:45 uur. Gewoonlijk kan men in het Nachtprogramma van die zender, in de uren na middernacht, een herhaling van de documentaire zien.

Is geothermische energie een optie voor de toekomst?

In de reeks Abenteuer Wissen van het tweede Duitse publieke televisienet ZDF wordt op woensdag 20 oktober de aflevering Die Hitze der Erde — Riskanter Vorstoß in die Tiefe uitgezonden. Daarin worden we, als we dat willen, vertrouwd gemaakt met de eventuele betekenis van geothermische energie die voor de toekomstige energie van — in ieder geval delen van — de aarde en haar bewoners van groot belang zou kunnen worden doordat ze in de behoefte ervan kan vorozien. De eventueel daaraan gekoppelde problemen, alsmede de mogelijke risico's worden daarbij niet omzeild maar benoemd.
De film wordt gepresenteerd op het gebruikelijke tijdstip: tussen 22:15 uur en 22:45 uur. Een herhaling zal waarschijnlijk worden uitgezonden in het programma dat in de nacht op donderdag 21 oktober wordt uitgezonden.

De Laser is inmiddels alweer een halve eeuw oud

Een succesverhaal
Als men niet (voldoende) bent ingevoerd in de wereld van de Laser, is het eerste dat je te binnen schiet, niet bepaald een robijn, maar het is juist die edelsteen geweest die er mede voor heeft gezorgd dat een laserlicht heeft kunnen genereren. Dat is dit jaar overigens alweer vijftig jaar geleden.
de natuurkundige basis die benodigd was om zo ver te komen, werd echter reeds in 1916 beschreven door één van de grootste geleerden uit de twintigste eeuw: Albert Einstein (1879-1955). Het is dan ook niet voor niets dat het eerste hoofdstuk van het boek Laser er oorsprong, achtergronden en ontwikkeling van dit fenomeen — aan Einsteins inzichten dienaangaande is gewijd.

Niet meer weg te denken
Voor het eerst werd ik met het fenomeen laser geconfronteerd in de zomer van 1969. Wachtend op een trein kocht ik op het perron een nummer van het Duitse tijdschrift Stern, en daarin las ik een uitgebreid artikel over het gebruik van de laser bij een Hamburgs bouwproject waarvan vitale elementen als gevolg van de inzet van lasertechniek in ijltempo konden worden gerealiseerd.
Sedertdien heeft de lasertechnologie een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. Tal van deelgebieden van de insdustrie kunnen gebruik maken van het brede spectrum aan 'straling' dat de laser te bieden heeft. In steeds meer disciplines van wetenschap — de medische bij voorbeeld — en tevens in de amusementswereld wordt de laser as wezenlijk onderdeel van het geheel ingezet. Om kort te gaan: we kunnen ons een wereld zonder laser eigenlijk niet meer voorstellen.

Gebundeld licht
Natuurwetenschapper Ernst Peter Fischer — die tevens professor voor wetenschapsgeschiedenis aan de Universiteit van Konstanz is — bezit niet alleen de gave een thema boeiend en begrijpelijk uiteen te zetten, maar daarnaast zijn betoog op schrift te zetten op een wijze die van een hoog stilistisch gehalte getuigt. Dat was reeds het geval in eerder verschenen boeken van zijn hand, zowel dat over alles wat men over de evolutieleer zou moeten weten, alsook over de geschiedenis van de Berliner Charité.
In het verhaal van de laser, zoals beschreven door Ernst Peter Fischer, passeert de zegetocht van het geconcentreerd gebundelde licht vanaf de theoretische beginperiode tot en met de grote verscheidenheid aan toepassingen de revue.
Daarbij komende mensen, die in het kader van deze sleutel-uitvinding van de twintigste eeuw een rol van betekenis hebben gespeeld.
In veertien onderdelen — twaalf hoofdstukken met een Einführung en een Ausklang — wordt een voortreffelijk beeld geschetst dat aan duidelijkheid niets te wensen overlaat. [1]
__________
[1] Zie ook een bijdrage over de Einführung, welke voorafgaat aan het eerste hoofdstuk, op onze zustersite Tempel der Taalkunde.
__________
Ernst Peter Fischer: Laser — Eine deutsche Erfolgsgeschichte von Einstein bis heute.304 pag., gebonden met stofomslag. Siedler Verlag, München, 2010. ISBN 978-3-88680-946-2.

De wraak van de bacteriën in een Arte-documentaire

Miljarden jaren geleden
Arte-televisie biedt alle geïnteresseerden die de beschikking hebben over een werkende beeldbuis, op vrijdag 15 oktober, tussen 21:45 uur en 22:35 uur, de gelegenheid zich nader te laten informeren omtrent een aloud 'medisch instrument': de antibiotica. [1]
Studies hebben uitgewezen dat het bij dit fenomeen niet gaat om een menselijke uitvinding in het kader van de experimentele geneeskunde, maar dat het inmiddels reeds miljarden jaren geleden is dat organismen zelfstandig pogingen hebben ondernomen zich aan te passen door een vorm van weerstand op te bouwen jegens andere organismen.

Bacterie, vergroot weergegeven. Foto van Arte France.

Resistentie
De Franse documentaire van Pierre Bressiant uit 2008 laat zien hoe het werk zich volstrekt van wetenschappers die bekend zijn met de stand van zaken ten opzichte van het fenomeen der resistentie tegen bacterién.
De film — die in HD-kwaliteit zal worden vertoond op het 5 formaat 16:9, en die voorzien is van stereofonisch geluid — zal worden herhaald in de ochtend van zaterdag 16 oktober, vanaf 10:10 uur.
__________
[1] Het woord antibiotica is een meervoud van antibioticum, en derhalve zal de werkwoordsvorm die eraan wordt gekoppeld ook uitsluitend in het meervods mogen worden gebruikt, doch hele volksstammen, die zich in hun eigen vak als briljant hebben onderscheiden, bekommeren zich in het geheel niet om het Nederlands dat zij moeten gebruiken om hun werk te beschrijven.
Het is een moderne ziekte om dat steeds minder, dan wel in het geheel niet meer, belangrijk te vinden. We zien hetzelfde bij voorbeeld als het woord media wordt gebruikt; eveneens een meervoud en derhalve hoort het bijbehorende gezegde eveneens in het meervoud te staan.

Komt de bodem van het Bodenmeer reeds in zicht?

De wetenschappelijke documentaireserie Abenteuer Wissen dat door het tweede publieke Duitse televisienet wordt uitgezonden, presenteert op woensdag 29 september een nieuwe aflevering, tussen 22:15 uur ee 22:45 uur. De titel van de nieuwste bijdrage in de reeks is getiteld Der Bodensee — Geht die Natur baden?

Deze fraaie, dubbelzinnige titel dekt als vlag de lading van de film. Daarin komen in ieder gevak prangende vragen aan de orde, zoals: "Wat is het effect dat de opwarming van de aarde heeft voor het belangrijkste reservoir dat Europa voor drinkwater kent: het Bodenmeer.
Niet alleen een reservoir voor water dat kan worden geconsumeerd, vormt deze Bodensee, maar tegelijkertijd geldt het als belangrijke bron van leven voor planten en dieren. En dan mogen we dit meer als trekpleister voor toeristen niet vergeten, en datzelfde geldt voor de beoefenaars van watersport. En denken we wel aan alle producten die als gevolg van het bestaan van dit meer, kunnen worden verbouwd en van de hoogst denkbare kwaliteit blijken te zijn?

Het water van de Bodensee is vandaag de dag zo zuiver dat het in fysicaal-chemisch opzicht al voldoet aan de strenge eisen die voor drinkwater gelden. Voor de mensen in een groot deel van Duitsland, tot en met Stuttgart is dit meer echter van doorslaggevende betekenis voor de drinkwater-verzorging: in totaal voor vier miljoen Bundesbürger. Wat daarvoor allemaal nodig was, kunnen we onder meer zien in de documentaire, die in de nacht op donderdag 30 september zal worden herhaald tussen 03:20 uur en 03:50 uur.
__________
Afbeelding: Der Bodensee. (Foto: ZDF).

Een fraai portret van de Britse wetenschapper Michael Faraday: natuurkundige

Uitzonderlijk geleerde en beminnelijk mens
Meer dan een halve eeuw heeft Michael Faraday (1791-1867) gewerkt in het Royal Institute, waar hij in 1813 als assistent van Sir Humphrey Davy was begonnen. In die tijd een uitzonderlijke eer voor de zoon van een rondreizende smid.
In de loop der jaren zou Faraday zich onderscheiden als een uitzonderlijke geleerde op talrijke gebieden binnen de natuurkunde waarover hij niet alleen doceerde, maar ook met experimenten. Faraday's onderzoek strekte zich onder meer uit tot gassen en hun condensatie, elektriciteit, magnetisme en elektro-magnetisme. Al het werk dat hij heeft verricht, valt in de categorie van het hoogst denkbare niveau. Zijn Chemical History of a Candle is bekend in brede lagen van de bevolking van zijn geboorteland.
Niet alleen geldt Michael Faraday als één der allergrootste wetenschapper die Engeland heeft voortgebracht, hij had al snel de reputatie een bijzonder beminnelijk mens te zijn.

De foto is overgenomen uit het tweedelige standaardwerk The Outline of Science — A plain story simply told, editid by professor J. Arthur Thomson (1861-1933), uitgegeven door Georges Newnes Limited, London. Daarin is, afgezien van een korte begeleidend tekst, een hele pagina ingeruimd voor de afbeelding. Helaas vermeldt de uitgave geen jaartal, maar deze zal uit de jaren dertig van de vorige eeuw stammen. Medio augustus vond ik de beide delen, in voortreffelijke staat in een antiquariaat dat een totale leegverkoop hield.

FOCUS: Hoe de aarde de mensheid heeft bepaald

Zondag 12 september wordt in het populair-wetenschappelijke programma Focus via Nederland 2-tv de eerste aflevering van in totaal vijf uitgezonden van de reeks How earth makes us, een BBC-serie van geoloog Iain Stewart. Hij doet onderzoek in verband met de vraag hoe de aarde de geschiedenis van de mensheid heeft bepaald. Het zijn de elementen vuur, water, wind en aarde die ervoor hebben gezorgd dat de mens er, in principe, vanaf de oertijd in is kunnen slagen zich te handhaven en vervolgens zich te ontwikkelen.
De eerste aflevering, Aarde, gaat over aardbevingen en uitbarstingen van vulkanen — momenteel weer zeer actueel —, bergen en grotten, en welke rol deze hebben gespeeld in de ontwikkeling van de mensheid.
NTR zendt deze en de volgende afleveringen uit op de vroege zondagavond. Deze eerste aflevering is op genoemde zender te zien tussen 18:25 uur en 19:20 uur.
__________
Afbeelding: professor Iain Stewart.

De complexe redding in 2009 van de Hubble-telescoop

Repareren of afschrijven
Reeds geruime tijd — twee decennia, om precies te zijn — kunnen wij op dit ondermaanse de meest spectaculaire beelden ontvangen en bekijken die door toedoen van de Hubble-telescoop in de ruimte naar de aarde zijn verzonden. Anderhalf jaar geleden is men er van uitgegaan dat het omvangrijke instrument zijn hoogtepunt voorbij was. Daarom heeft de bekende Amerikaanse luchtvaartorganisatie Nasa in mei 2009 een bemande ruimtevlucht met een Shuttle gerealiseerd met als doel het kwakkelende instrument zodanig bij te werken dat het opnieuw voor hoogwaardige beelden kon zorgen.

Drieëntwintig etappes
De astronauten in kwestie hebben zelfs drieëntwintig maal hu capsule moeten verlaten om de vereiste reparaties te kunnen uitvoeren. Daarmee kon het doel worden bereikt, en als gevolg daarvan functioneert de telescoop nu weer als in zijn beste tijd. "Als een zonnetje", heet zoiets in de ruimte. 
Dat alles komt aan de orde in de documentaire Hubble's amazing rescue van Rushmore DeNooyer uit 2009, een bijdrage van Arte France. De film wordt op vrijdag 10 september uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, door Arte-televisie, tussen 22:00 uur en 22:55 uur.
Op zaterdag 18 september, vanaf 10:00 uur in de ochtend, wordt de documentaire op dezelfde zender herhaald.
____________
Afbeeldingen
1. De Hubble-telescoop in de ruimte.
2. Foto gemaakt door de Hubble-telescoop. Foto Arte F, ©  Nasa/STScl.

Witte raaf èn vreemde vogel Dr. Nakamats op Canvas-tv

Wereldkampioen Patenten

De Japanse uitvinder Yoshiro Nakamatsu (geboren in 1928), in de wandelgangen beter bekend als doctor Nakamatsu heeft in zijn geboorteland Japan een heel bijzonder status, die hij te danken heeft aan de ruim drieduizend patenten die op zijn naam staan, waarmee hij in die sfeer wereldrecordhouder is. Zelfs Edison laat hij daarmee ver achter zich laat: die bezet een derde plaats met bijna elfhonderd patenten. Sommige daarvan hebben weliswaar hun functie wereldwijd min of meer gehad, doch hebben zij wel degelijk een zeer vooraanstaande rol gespeeld in de ontwikkeling van datgene waarvoor ze waren bedoeld. Andere van zijn uitvindingen kunnen nog steeds blijvend van groot nut zijn, zoals het door Nakamatsu geconstrueerde bed dat — mits voor het doel van slapen gebruikt — ervoor zorgt dat men na vier uur nachtrust verkwikt en uitgeslapen is. De man heeft in zijn jonge jaren het uitvinderspad betreden met een pompje voor sojasaus, speciaal bedoeld voor zijn moeder.

Canvas-docu in Terzake
Canvas-televisie, de tweede Nederlandstalige Belgische kijk- en luister-zender, biedt op vrijdag 6 augustus — tussen 20:00 uur en 20:45 uur — in het programma Terzake een portret met humoristische elementen over deze vreemde vogel, die tegelijkertijd een witte raaf blijkt te zijn. De man is alleen al door zijn opvallende gewoontes een uitzonderlijk wezen. Zo heeft de man een aparte relatie met fotocamera's: die gebruikt hij weliswaar ook gewoon om dingen 'op de gevoelige plaat vast te leggen', zoals al zijn maaltijden, met het doel het evenwicht in zijn voeding te controleren. Daarnaast verzamelt hij fototoestellen, maar alleen als ze een onmiskenbaar eigen geur bezitten. De bijzondere positie die dotor Nakamatsu in Japan geniet — en als je beseft dat hij tevens de uitvinder is van de compact disc en van de dvd, verbaast je dat zeker niet — biedt hem ruimschoots de gelegenheid om voor een pittig honorarium spreekbeurten te verzorgen.

Voorspellen de kaarten echt of liegen zij er maar op los?

In het populair-wetenschappelijke magazine Quarks & Co van de Westdeutsche Rundfunk (WDR) biedt de aflevering van dinsdag 27 juli één van de veel voorkomende bezigheden van enorme aantallen mensen als thema kaartleggen. Grote aantallen van hen geloven wat 'de kaarten' voorspellen. Erger dan het tamelijk onschuldige en — volgens het gros der wetenschappers — tamelijk nodeloze en nutteloze vermaak is de commerciéle uitbuiting door dubieuze instellingen die er niet voor terugdeinzen een heel conglomeraat aan leugens en halve waarheden op te sommen en dat te doen op de bekende, televisie-winkelenmethode, waar alles uitvergroot wordt voorgesteld als uniek en volgens de hoogst denkbare kwaliteitsnormen, maar daar wordt u ook geconfronteerd met de schaamteloze beweringen omtrent overledenen en engelen. Dooie dienders fluisteren 'het medium' een en ander in, engelen daarentegen maken hun voorspellingen openbaar door middel van kaarten. Doorgestoken kaart(en)!
En wel zodanig abject, ridicuul en stupide dat men alleen kan stellen dat ieder die daarvoor geld neertelt, dan ook niet beter verdient dan te worden getild. Al blijft het onder alle omstandigheden een uiterst kwalijke zaak dat geldwolven van dat kaliber zich in zulke uitzinnige bochten wringen in de hoop dat u, zeg maar: er instinkt, aangezien de walm van list en bedrog dermate groot is dat men daardoor bedwelmd raakt.
En dan de manier waarop zulke programma's voor het voetlicht komen. Dit meer dan pijnlijk wervende element erin dringen mij associaities op met een ander, al heel oud beroep op, zoals dat wordt uitgeoefend in rode lichtjes-districten.
Driewerf BAH!

De oliepest in de Golf van Mexico

De reeks Abenteuer Wissen van het tweede Duitse publieke televisienet (ZDF) wordt op woensdag 21 juli, tussen 22:15 uur en 23:00 uur, vervolgt met de aflevering Die Ölpest im Golf von Mexico — Ausmaß und Folgen der Katastrophe. Die populair-wetenschappelijke documentaire wordt geacht ons meer inzicht te verschaffen dan printmedia, internet en televisiejournaals ons verstrekken. Zo kunnen we meer informatie verwachten over de omvang van deze ramp en de de gevolgen ervan voor (water)dieren — welke het meest direct zijn getroffen —, voor mensen en voor het milieu, al lijkt het er, begrijpelijkerwijze op dat deze volstrekt niet in te schatten vallen.

En ook al kan — al dan niet terecht — de indruk ontstaan dat bij de huidige stand van zaken (dinsdag 20 juli) het 'gat vooralsnog is gedicht', een goed, uitgebreid overzicht is in deze fase  niet mogelijk. De vaststelling dat er sprake is van een intense, omvangrijke milieuramp, die geen positieve gevolgen kan hebben, lijkt thans de enige zekerheid.
Deze aflevering van Abenteuer Wissen wordt uitgezonden in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9. De uitzending wordt in de loop van de nacht op donderdag 22 juli herhaald, vanaf 02:45 uur.

Het experiment Man-Vrouw in Quarks Arena via WDR-tv

Dinsdag 20 juli presenteert der Westdeutsche Rundfunk (WDR) een nieuwe aflevering van het anderhalf uur durende wetenschappelijke televisieprogramma Die Quarks Arena. De titel voor deze avond luidt Das große Mann-Frau-Experiment.
Het gaat om een studieprogramma met publiek dat tevens een rol speelt in het geheel. Samen met wetenschappers wordt nagegaan wat er juist is aan de talrijke vooroordelen met betrekking tot de rol (len) van mannen en vrouwen.
De uitzending begint om 20:15 uur en duurt tot 21:45 uur.

Speurtocht naar het zesde zintuig in ZDF-documentaire

(Para)normaal?
Van het wetenschappelijke programma Abenteuer Forschung dat door het tweede Duitse publieke televisienet wordt verzorgd, zal op woensdag 14 juli een nieuwe aflevering worden gepresenteerd. 
De documentaire die dan tussen 22:15 uur en 22:45 uur zal worden uitgezonden, draagt de titel Geheime Botschaften — Der Code des Übersinnlichen. Daarin begeleidt Harald Lesch de kijkers op een zoektocht naar het zesde zintuig.
Ervan uitgaande — althans, dat doet de auteur van deze bijdrage — dat, zeker in de loop van de twintigste eeuw, ruimschoots is bewezen dat er iets bestaat dat met het begrip zesde zintuig kan worden aangeduid, blijft het — onder alle omstandigheden — oppassen met betrekking tot allerlei dubieuze praktijken, die u onder het mom van seriositeit worden voorgeschoteld. En of dat nu gaat om de misselijk makende presentatie op het huiskamerscherm door wezens die voortdurend solliciteren op een wijze die men wellicht in een kitschbordeel zou verwachten, en zeker niet in een serieus programma. En precies daarover gaat het: wat u in Nederland op de buis te zien krijgt, is — alleen door de wijze waarop met de talrijke deelaspecten van het geheel wordt omgegeaan — in het gunstigste geval lachwekkend treurig, doch dat gunstige geval zal zich vast nooit werkelijk voordoen.

Waarschuwing

Hopelijk laat wetenschapper Harald Lesch niet na om — bij alle positiefs dat hij te melden heeft — te waarschuwen tegen al die blatende gakkergeitjes die de kijkers alleen maar willen laten winkelen, en dat kost — in de bewuste context — altijd geld, teveel geld, omdat elke cent teveel is voor zulk ziekelijk geraaskal van tuig dat zin heeft in geld.
In het nachtprogramma van het ZDF dat van woensdag 14 op donderdag 15 juli zal worden uitgezonden, kunt u eventueel kijken naar een herhaling van deze documentaire.
____________
Afbeeldingen
1. Prof. Dr. Harald Lesch.
2. Gevaren loeren overal.

Wat gebeurt er nu precies in het uur van onze dood?

Nieuwste onderzoeksmethoden
Op vrijdag 9 juli — tussen 21:50 uur een 22;40 uur — presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte-televisie een wetenschappelijke documentaire onder de titel Im Augenblick des Todes. Daarin wordt de vraag aan de orde gesteld wat er nu precies gebeurt in het menselijk lichaam op het moment dat het levenseinde zich aandient en het lichaam sterft.
Op tal van plekken op onze globe zijn medische wetenschappers actief in nader onderzoek naar een antwoord op die brandende vraag; waarbij zij gebruik maken van de meest moderne methoden.

In het uur van onze dood
Hoe dikwijls hebben we niet gehoord, respectievelijk gelezen dat op het laatste moment van ons bestaan, het hele voorafgaande leven in een mum van tijd aan ons voorbijtrekt; andere stemmen beweren dat het daarbij alleen maar om de mijlpalen gaat. Veel van die specifieke gegevens zijn echter afkomstig van mensen die een bijna-dood-ervaring hebben ondergaan, en in het leven zijn teruggekeerd. Maar wat in dergelijke verhalen voor een wetenschappelijk gefundeerde geloofwaardigheid ontbreekt, is nu juist de Dood zelf, en wat eraan mankeert is dat element van bijna.

Nog een keer
Deze vijftig minuten durende documentaire uit de Verenigde Staten, in 2008 gerealiseerd door Marc Mannucci, is een ZDF-bijdrage aan Arte. De film, die is voorzien van stereofonisch geluid, zal worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9. Een herhaling is voorzien voor woensdag 28 juli bij het krieken van de ochtend: om 05:00 uur.
_________
Afbeelding: Magere Hein met de Zeis.

BBC's Timewatch-documentaire met bewijs over Atlantis

Veelzijdig onderzoek
In de reeks historische documentaires die onder de naam Timewatch worden uitgezonden door de Britse televisiezender BBC Two, kan men in de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juni, vrij snel na middernacht, kijken naar de aflevering Atlantis: The evidence. 

Bettany Hughes is historica; op basis van geologische, archeologische en historische onderzoekingen heeft zij zoveel kennis vergaard dat ze thans in staat is om aan te tonen dat de legendarische verhalen over Atlantis zijn gebaseerd op een gebeurtenis die in een ver verleden waarachtig heeft plaatsgehad, en niet zijn ontsproten aan de geest van een veelzijdig-fantasierijke schrijver. Het moet daarbij gaan om de grootste natuurramp van de Oude Wereld.

Universiteit van Dundee onderzoekt de Ipswich Man

In het populair-wetenschappelijke programma History cold case dat door de Britse televisiezender BBC Two wordt uitgezonden, wordt in de aflevering van donderdag 6 mei — tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd — aandacht besteed aan de zogeheten Ipswich Man.
In de directe omgeving van een middeleeuwse abdij in Groot-Brittannië is een skelet gevonden dat van Afrikaanse origine lijkt. Waar zijn die stoffelijke resten vandaan gekomen en wat is er met degene gebeurd die het skelet in voorafgaande gedaante is geweest?

Foto: Het forensic team van Dundee University: Doctor Wolfram Meier-Augenstein, Professor Sue Black (Head of Department), Doctor Caroline Wilkinson and Doctor Xanthe Mallett.

Overgewicht als uiting van Het hongerige brein

Erger dan ondervoeding
In het populair-wetenschappelijke televisieprogramma Labyrinth dat door Teleac in samenwerking met de VPRO wordt gemaakt, kunnen we in de aflevering van woensdag 14 april, — Het hongerige brein te zien op Nederland 2 tussen 20:55 uur en 21:30 uur via Nederland 2 — kennismaken met het verschijnsel obesitas, een ernstige vorm van overgewicht. Dat is niet alleen een Nederlands probleem, maar evenzeer een verschijnsel dat in de ons omringende landen wordt gesignaleerd, en ongetwijfeld evneens in de Verenigde Staten van Amerika, en dan in een nog ergere vorm dan wij die kennen. 
Uit onderzoek komt naar voren dat de verwachting met betrekking tot het aantal mensen dat in het jaar 2015 heel direct met dit fenomeen te maken heeft, zevenhonderd miljoen zal bedragen. De vraag die in het programma aan de orde komt, is: waardoor is het zo moeilijk om obesitas in de greep te krijgen. Onderzoekers menen dat de oorzaak van zwaarlijvigheid in de hersenen ligt en dit verschijnsel daardoor een psychisch probleem is en derhalve ook als zodanig moet worden aangepakt.

Vormen van beïnvloeding van de weersgesteldheid

In de nieuwste aflevering van het ZDF-programma Abenteuer Wissen dat op woensdag 10 maart,'s avonds tussen 22:1t5 uur en 22:45 uur door die zender zal worden gepresenteerd, kunt u kijken naar de wetenschappelijke documentaire Die Wettermacher. Daarin worden experimenten behandeld die op tal van plekken ter aarde worden ondernomen ter beïnvloeding van het weer, zowel in de Verenigde Staten, alsook in Scandinavië en Duitsland.

Ongeveer een halve eeuw geleden werd in
diverse gedrukte media gewag gemaakt van
kleine satellieten of iets van dien aard, die werden 'gelanceerd', om zo ervoor te kunnen zorgen dat een relatief groot gebied regenvrij zou blijven. Zulks gebeurde onder meer op last van de regering van de Sovjetunie om op de dag van de viering ter herdenking van de Oktoberrevolutie van 1917 op het Rode Plein te Moskou geen last van neerslag te hebben.

We zijn zeer benieuwd welke ontwikkelingen zich in die sector hebben voorgedaan. Het omgekeerde van het hierboven beschrevene kan in ieder geval wel: in Wyoming zijn onderzoekers erin geslaagd om regen 'op bestelling' te realiseren.
De documentaire wordt enkele uren later herhaald: in de nacht van woensdag op donderdag vanaf 01:55 uur.
__________
Afbeelding:  Onderzoeksinstituut te Wyoming, waar men 'het kan laten regenen'.

Zonnestelsel-wonderen en nmjuiste universum-informatie

Extreme locaties
Natuurkundige en hoogleraar Brian Cox gaat kijken op locaties die met het adjectief extreem in verband kunnen) worden gebracht en daar verklaart hij de kijkers — in het programma Wonders of the solar system — hoe de natuurwetten ervoor zorgen dat uitzonderlijk spectaculaire landschappen (zijn) ontstaan.
Dit programma zal worden uitgezonden op dinsdag 9 maart via BBC Two Television, tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd.

Alle kennis onjuist?
Degenen die zich voor het bovenstaande interesseren en het besluit vatten de uitzending op BBC 2 te volgen, doen er verstandig aan om een uur nadat die film met Brian Cox uit is, op dezelfde zender — tussen 22:00 uur en 23:00 uur — te kijen naar een nieuwe aflevering van het populair-wetenschappelijke televisieprogramma Horizon. In de documentaire van dinsdag 9 maart komt de prikkelend vraag aan de orde of alles wat we over het universum weten, onjuist is.

Newton en Einstein ter discussie gesteld in documentaire

Onder de titel Schwerkraft zendt Arte-televisie op vrijdag 26 februari — tussen 23:15 die avond en 00:05 uur op zaterdag 17 februari — een documentaire uit met de deeltjesfysicus Brian Cox. Zijn optreden leidt tot de vraag "Is de zwaartekracht de sleutel tot een nieuwe, allesomvattende wereldtheorie?" Genoemde wetenschapper gelooft daar stellig in, en daarom heeft hij de — volgens menigeen beslist euvele — moed om de theorieën van niet alleen een der belangrijkste van de leidende figuren in de wetenschappelijke revolutie van de zeventiende eeuw, Isaac Newton (1643-1727), ter discussie te stellen, maar ook die van één der drie figuren die het denken van de twintigste eeuw met grote nadruk hebben beïnvloed: Albert Einstein (1879-1955).
Dit doet hij echter niet lukraak, doch op grond van inzichten die zijn ontstaan door onderzoek. In de documentaire kunnen we Brian Cox zelf horen oreren en verkaren, en daarbij zal hij 'gebruik' maken van nieuwe wetenschappelijke experimenten.
Het is een Britse documentaire van Paul Olding uit 2008; deze wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid. Het is een bijdrage van Arte France aan deze tweetalige zender. Arte herhaalt deze documentaire op zaterdag 27 februari vanaf 10:55 uur in de ochtend.
___________
Afbeeldingen
1. Sir Isaac Newton.
2. Albert Einstein tijdens een voordracht te Wenen in 1921, waar hij op een bord aantekeningen maakt die zijn woorden ondersteunen.

België's Canvas-televisie presenteert De allergieplaneet

De tweede Belgische, Nederlandstalige televisiezender Canvas presenteert op dinsdag 23 februari, 's avonds tussen 22:00 uur en 23:00 uur, de BBC-documentaire Allergy planet van Naomi Austin, over de meer dan schrikbarende toename van eczeem, alstma en tal van voedselintoleranties.
Ondanks hele reeksen aan wetenschappelijke bewijzen en praktijkvoorbeelden die niet weg te redeneren vallen, zijn er nog altijd hele volksstammen, inclusief een aantal witjassen, die er zeker van zijn dat het om inbeelding gaat, om psychosomatische achtergronden die zorgen voor fenomenen die we samenvatten in het letterwoord cara: chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen.
Wij herinneren ons dat er jaren geleden in Engeland een onderzoek was gedaan naar het voorkomen van allergieën in een bepaald groot flatgebouw. Er was 'slechts' sprake van een relatief klein aantal mensen met zulke symptomen. Na de aanleg van de ingebruikneming van een zeer brede, uiterst druk bereden snelweg, direct langs dat flatgebouw, bleek na enige tijd dat het aantal mensen aldaar dat cara in enigerlei vorm was gaan ontwikkelen, met een opvallend groot percentage was toegenomen.

Reformator Martin Luther en de functie van zijn Gezangen

Van de serie documentaires die onder de titel A History of Christianity door BBC Two-televisie wordt uitgezonden, en waarin professor Diarmaid Mac Culloch de oorsprong en de historische ontwikkeling van het christendom onderzoekt, staat op zaterdag 6 februari een nieuwe aflevering op de rol. Deze heeft de Hervorming als thema.
In de aflevering in kwestie — Reformation: The individual before God —, die zal worden uitgezonden door BBC Two, tussen 19:15 uur en 20:15 uur, komt de grote Hervormer aan bod die de naam Martin Luther (1483-1546) draagt. De hooggeleerde MacCulloch laat zien welke techniek Luther heeft toegepast om de mensen uit zijn wijde omgeving met de inhoud van de oudste anthologie van de westerse wereld — De Bijbel — vertrouwd te maken: door het schrijven van Gezangen.
De voormalige monnik had zich eveneens ten doel gesteld een Duitse vertaling van de Bijbel te realiseren, hetgeen hem is gelukt.

Over het omgaan met ouderdom: Tineke en Leo Vroman

In aansluiting op de bijdrage over ouderdom, eerder deze week, is het ongetwijfeld interessant om u te wijzen op een documentaire van het Humanistisch Verbond, die net voordat het BBC-programma in kwestie beëindigd is, zal beginnen op Nederland 2 omstreeks 22:50 uur, in de reeks Levenskunstenaars zal uitzenden.

In die nieuwe aflevering worden opnieuw mensen voorgesteld die zich in de winter van hun leven bevinden en hun dagelijks bestaan vormgeven.
Woensdag kunt u de confrontatie aangaan met het als dichtersechtpaar gekwalificeerde Tineke en Leo Vroman, 88, respectievelijk 94 jaar.
Naast de vele literair teksten die uit Leo Vromans pen zijn gevloeid, heeft hij, relatief lang geleden, als medicus het boek Bloed geschreven, dat inmiddels een lange trsditie kent als standaardwerk.
__________
Afbeelding: Leo en Tineke Vroman. (Foto: Holland Doc, VPRO.)

BBC's Horizon met een documentaire over ouder worden

Don't grow old
Het verschijnsel oud(er) worden is een thema dat de laatste tijd op allerlei fronten pregnant in het centrum van de belangstelling staat. Dit gebeurt in verband met tal van voorzieningen die onder druk komen te staan als gevolg van juist de opvallende stijging van de gemiddelde leeftijd. Dat betreft (medische) verzorging, inkomens- en uitkeringskwesties: pensioenen en andere oudedagsvoorzieningen. Daarmee komen we, althans in de westerse maatschappij, steeds dichter bij het oogmerk van 'eeuwig leven' en tegelijkertijd de dood zoveel mogelijk voor ons uit te schuiven. Al heel wat jaren — zeg maar gersut: reeds eeuwen lang — hebben wetenschappers pogingen ondernomen, een Jeugdelixer te maken. 
In de aflevering van de populair-wetenschappelijke documentaireserie Horizon — die op woensdag 3 februari, 's avonds tussen 22:00 uur en 23:00 uur, via BBC 2 zal worden uitgezonden onder de titel Don't grow old — worden wetenschappers voorgesteld die, elk op hun eigen wijze, proberen greep te krijgen op de vraag waarm we oud worden en wat eventueel daartegen kan worden ondernomen.

Aspecten van het rijk geschakeerde fenomeen Angst (2)

Kinderen die niet (willen) spreken
In mijn jeugd — prehistorie inmiddels — vertelde zowel mijn grootvader thuis alsook zijn zuster, als die te logeren kwam, verhalen over hun jeugd en bijzondere gebeurtenissen in de tijd die in de cultuurhistorie bekend staat als fin de siècle, de ruime overgang van de negentiende in de twintigste eeuw. Van die talrijke verhalen waarvan u enkele kunt vinden op de website Tempel der Anekdoten, ging er één over een jongetje dat niet wilde spreken. Toen het ventje drie jaar oud was en nog steeds geen woord had gezegd, besloten de ouders het kind toch eens door de dorpsarts te laten onderzoeken. Op de vraag wat er scheelde, kreeg de dokter het adequate antwoord dat het kind niet wilde spreken. De arts onderzocht het kind en stelde geen enkele fysieke afwijking vast. Een diagnose stelde de dokter niet, maar wel had hij een dringend advies aan de ouders: "Zorg maar dat hij het zwijgen leert."
Deze nuchtere — maar ook filosofische en maatschappelijk relevante — opmerking deed echter geen recht aan eventuele psychische problemen waarmee het kind te kampen had. Daaraan werd eind negentiende eeuw echter veel minder aandacht aan besteed dan heden ten dage, al is de neiging om (al te) veel als een psychische kwestie af te doen, heden ten dage wellicht hier en daar, af en toe, ietwat overtrokken. 

BBC-documentaire
Op dinsdag 2 februari, zendt BBC One-television 's avonds vanaf 23:35 uur onze tijd tot in het vroeg-nachtelijke uur 00:25 uur van woensdag 3 februari een documentaire uit met de titel My child won't speak, over kinderen die in tal van maatschappelijke situaties kennelijk zulk een diep ingrijpende angst ondergaan dat ze niet kunnen praten. Dat betekent in ieder geval dat er een niet geringe communicatiestoornis optreedt die verregaande gevolgen kan hebben. Niet voor niets bestaan er ouders die soms wilden dat hun kind buiten ging spelen of zich op een andere manier ging verpozen dan de hele tijd met vragen, op- en aanmerkingen te komen of honderduit te praten. Hoewel dat laatste fenomeen, als het tot in het extreme geschiedt, ook op een zeker defect zou kunnen wijzen, is dat niet altijd het geval, want juist de geboren praters — als het even meezit, vind je daartussen geboren vertellers — schenken de mensheid boeken vol met verhalen. Al is dat vanzelfsprekend geen garantie voor het ontbreken van eventuele kleine tot en met zeer grote defect-toestanden.

Emotionele handicap
Naast dat fenomeen van de vermoeide ouder(s) die het allemaal even niet meer aan kan (kunnen) omdat hun (beider) hoofd als een uitgeknepen citroen aanvoelt, bestaan er ook opvoeders die met de handen in het haar zitten, juist omdat kindlief de lippen stijf op elkaar houdt, en die mensen zouden er dan ook een lief dingvoor over hebben dat er een verbale aanval door de nakomeling(en) in kwestie zou worden ingezet.
In de documentaire — die als onderdeel van de vierdelige BBC-reeks Being Mum wordt uitgezonden — wordt de kijker gecnfronteerd met ouders die kinderen hebben welke lijden aan wat als selectieve stomheid wordt gekwalificeerd. De kinderen in kwestie kunnen wel  degelijk praten, doch als gevolg van een emotionele handicap durven ze het zeer zelden. 
We maken kennis met Megan, tien jaar oud, die "op cheerleaden zit", maar met het roepen van aanmoedigingen doet ze niet mee. [1] Alleen thuis spreekt ze, op school hult ze zich in een permanent zwijgen.
De achtjarige Red komt in de documentaire vorm met een andere vorm van communiceren ondanks het zwijgen: op vragen antwoordt hij door op een zogeheten whiteboard te schrijven.
Hoe de ouders met deze verschillende vormen van zwijgen omgaan, wordt in de film nader belicht.
Dat het fenomeen, de uiting zwijgen meer dan alleen een disfunctie is met betrekking tot het klassieke, intermenselijke communiceren via alledaagse taal, mag duidelijk zijn, evenals het feit dat het toch ook communicatie is in een niet-alledaagse vorm van taal, die nadere aandacht verdient, aangezien zulke uitingen symptomen zijn van een defect, soms zelfs van van een heel scala aan problemen. Doch zolang het problemen zijn, kan er een oplossing voor worden gevonden.
_________
[1] Auteur dezes, prater van origine en van 'beroep', raakt met stomheid geslagen als hij het weerzinwekkende fenomeen van dat zogeheten cheerleaden ziet. Het is een vorm van hersenspoelen en een verschijnsel waarin je goed kunt zien hoe vergiftigend dit jegens kind-, meisje, en jonge vrouw is. Uitermate beangstigend is het fenomeen eveneens, en niet alleen jegens degenen die het (moeten) realiseren, maar tevens jegens de omgeving. Ik zou, gesteld dat ik in Megans situatie verkeerde, ook acuut weigeren nog te spreken en wellicht zelfs de voorkeur geven aan een klein beschuitje met heel cyaankali. Dus misschien is er voor die Megan hoop als de moeder die bij Megan hoort, snel besluit het kind niet langer aan een dergelijke kwelling van verplicht agressief gedrag te onderwerpen.
__________
Afbeelding: voorzijde van het boek De taal van het zwijgen (Gedachten over stille communicatie), verschenen in 1972 van Joost A.M. Meerloo (1903-1976), zenuwarts en auteur over psychische kwesties.

Aspecten van het rijk geschakeerde fenomeen Angst (1)

Talrijke facetten
"Angst is een slechte raadgever", luidt een oud gezegde dat nog steeds niet helemaal in onbruik is geraakt, ondanks de slijtplekken die de uitdrukking, terecht, is gaan vertonen. Want ook al kan men deze uitdrukking niet geheel van tafel vegen, de clichématigheid en vooral het ontbreken van de juiste context maken de stelling die in de zin tot een bewering, die met even veel verve kan worden aangevochten, respectievelijk compleet van de hand worden gewezen. Dat betekent dat het gebruik van een dergelijke kreet niet alleen in zuiver wetenschappelijk opzicht, maar net zo goed in de dagelijkse praktijk uitnodigt tot een kritische afstand. Want angst kan net zo goed als uitnemende raadgever worden ervaren en dientengevolge als zodanig worden erkend, afhankelijk van het wie-wat-waar-hoe-waarom en in welk opzicht.

Vanuit het menselijke onderbewuste kan angst als een levensreddende raadgever fungeren. Tal van mensen die zich in benarde situaties, welke niet worden ingekleurd door een sterke affectieve preoccupatie, laten leiden door hun angst, en hebben — onder meer in situaties tijdens de Tweede Wereldoorlog — het er daardoor levend van afgebracht. 

Søren Kieregaard
Hoewel het verschijnsel (menselijke) Angst een fenomeen is dat zo oud is als de mensheid zelf, en is er in de negentiende eeuw gericht over nagedacht door wetenschappers van divers pluimage, is de Deense theoloog en filosoof (1813-1855) degene geweest die de menselijke angst in verband heeft gebracht met de christelijke leer in zijn boek Het begrip Angst (oorspronkelijke, Deense titel Begrebet Angest), dat in 1844 is uitgekomen. Kierkegaard is ervan overtuigd dat het wezen van de angst ligt besloten in de erfzonde, waarop de auteur zijn hele theorie over de Angst baseert. 
Niet voor niets is de Duitse vertaling in de Reclam-reeks op de voorzijde voorzien van de lithografie uit 1895: De Schreeuw van Edvard Munch (1863-1944). Is Angst ooit zo aangrijpend, veelzijdig en veelbetekenend uitgebeeld?

Keerzijde
Naast — en soms zelfs lijnrecht tegenover — de dagelijkse praktische aspecten van het wezen van de angst, bestaan er tal van (semi-)wetenschappelijke inzichten, welke zijn voortgekomen uit empirisch onderzoek en tevens uit ervaringswetenschappelijke 'toestanden en gebeurtenissen'. De psychologie en de sociologie, de wijsbegeerte en de antropologie, alsmede nog zoveel andere stromingen hebben daar een rol gespeeld.
Angst heeft echter, vooral als die in een intense complexiteit wordt ondergaan, niet zelden geleid tot ongecontroleerde agressie en destructiviteit, veelvuldig tot in de meest extreme vormen, zoals vergaande haat — niet in de laatste plaats tegen al wat, en vooral ieder die, vreemd is of zelfs maar lijkt; wat moet die Geert Wilders in zijn diepste wezen een intens bang wezeltje zijn —, wreedheid en vergaand sadisme. 
Diepgewortelde angsten bij de top van het regiem jegens alles wat niet arisch was en tegen ieder die anders dan in het kader van de beestachtige nazi-ideolgie uitblonk, hebben geleid tot de meest ondenkbare en niet te vatten gruwelen jegens Het Vreemde. Waartoe dat alles uiteindelijk heeft geleid, daarvan hebben we in extenso kunnen kennisnemen. En iedere nieuwe dictatuur binnen het oude Europa en/of elders zal ooit ook weer zo moeten eindigen.

Negatieve gewaarwording
We hebben in de eerste alinea al even gewezen op de rijke schakering die in het wezen van de angst opgesloten kan zijn, en waarachtig niet alleen de negatieve elementen, al zal elke onderzoeker bevestigen dat Angst vooral als negatief werd ervaren, door degene die eronder te 'lijden' had, alsmede diens omgeving. Van de andere kant leidt elk van al die onderzoeken altijd weer tot de vaststelling dat legio mensen dol zijn op griezelflms, intens spannende boeken en al wat dies meer zij. Ooit bleek uit een onderzoek dat juist nette oude dametjes het meest genoten van detectiveromans waarin lustig en rustig veelvuldig werd gemoord.
Psychologe, journaliste en communicatieconsulente Susanne Piët (*1947) besloot dat zoeken naar datgene wat angstwekkende omstandigheden leken, kon worden beschouwd als het Loon van de Angst.
De Leidse professor Eugène Carp (1895-1983) schreef een boekje met de titel Angst en Vrees, waarin hij de vier typen van angstige mensen beschrijft. Het boek is allang uitverkocht in de reguliere handel, maar het is geen zeldzaamheid dat men het in de kratten met afgedankte boeken (voor een krats te koop) bij antiquariaten tegenkomt, en ook via internet is er nog wel aan te komen (Aula Pockets nr. 286).

Neurowetenschappen
De uitkomsten van een onderzoek dat recentelijk is verricht met betrekking tot het verschijnsel angst — uitgevoerd door de neurowetenschappers Joseph LeDoux en Eric R. Kandell — worden gepresenteerd in een documentaire Die verborgene Seite der Angst, die Enrico Cerasulo en Sergio Fergnachino in 2008 voor Arte France hebben gerealiseerd.
De 53 minuten durende film wordt vooralsnog niet meer herhaald. De uitzending is in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid en wordt via Arte televisie uitgezonden tussen 10:50 uur en 11:45 uur.

(wordt binnenkort vervolgd)
____________
Afbeeldingen 1. De Deense filosoof en theoloog Søren Kierkegaard.
2. Voorzijde van de Reclam-editie (RUB 8792) uit 1992 — in verband met het 125-jarig bestaan van de reeks Reclam Universal Bibliothek — van Kierkegaards boek in vertaling Der Begriff Angst.
3. Voorkant van Aula-pocket 286: Angst en vrees van Professor E.A.D.E. Carp.