In mijn jeugd — prehistorie inmiddels — vertelde zowel mijn grootvader thuis alsook zijn zuster, als die te logeren kwam, verhalen over hun jeugd en bijzondere gebeurtenissen in de tijd die in de cultuurhistorie bekend staat als fin de siècle, de ruime overgang van de negentiende in de twintigste eeuw. Van die talrijke verhalen waarvan u enkele kunt vinden op de website Tempel der Anekdoten, ging er één over een jongetje dat niet wilde spreken. Toen het ventje drie jaar oud was en nog steeds geen woord had gezegd, besloten de ouders het kind toch eens door de dorpsarts te laten onderzoeken. Op de vraag wat er scheelde, kreeg de dokter het adequate antwoord dat het kind niet wilde spreken. De arts onderzocht het kind en stelde geen enkele fysieke afwijking vast. Een diagnose stelde de dokter niet, maar wel had hij een dringend advies aan de ouders: "Zorg maar dat hij het zwijgen leert."
Deze nuchtere — maar ook filosofische en maatschappelijk relevante — opmerking deed echter geen recht aan eventuele psychische problemen waarmee het kind te kampen had. Daaraan werd eind negentiende eeuw echter veel minder aandacht aan besteed dan heden ten dage, al is de neiging om (al te) veel als een psychische kwestie af te doen, heden ten dage wellicht hier en daar, af en toe, ietwat overtrokken.
BBC-documentaire
Op dinsdag 2 februari, zendt BBC One-television 's avonds vanaf 23:35 uur onze tijd tot in het vroeg-nachtelijke uur 00:25 uur van woensdag 3 februari een documentaire uit met de titel My child won't speak, over kinderen die in tal van maatschappelijke situaties kennelijk zulk een diep ingrijpende angst ondergaan dat ze niet kunnen praten. Dat betekent in ieder geval dat er een niet geringe communicatiestoornis optreedt die verregaande gevolgen kan hebben.
.jpg)
Niet voor niets bestaan er ouders die soms wilden dat hun kind buiten ging spelen of zich op een andere manier ging verpozen dan de hele tijd met vragen, op- en aanmerkingen te komen of honderduit te praten. Hoewel dat laatste fenomeen, als het tot in het extreme geschiedt, ook op een zeker defect zou kunnen wijzen, is dat niet altijd het geval, want juist de geboren praters — als het even meezit, vind je daartussen geboren vertellers — schenken de mensheid boeken vol met verhalen. Al is dat vanzelfsprekend geen garantie voor het ontbreken van eventuele kleine tot en met zeer grote defect-toestanden.Emotionele handicap
Naast dat fenomeen van de vermoeide ouder(s) die het allemaal even niet meer aan kan (kunnen) omdat hun (beider) hoofd als een uitgeknepen citroen aanvoelt, bestaan er ook opvoeders die met de handen in het haar zitten, juist omdat kindlief de lippen stijf op elkaar houdt, en die mensen zouden er dan ook een lief dingvoor over hebben dat er een verbale aanval door de nakomeling(en) in kwestie zou worden ingezet.
In de documentaire — die als onderdeel van de vierdelige BBC-reeks Being Mum wordt uitgezonden — wordt de kijker gecnfronteerd met ouders die kinderen hebben welke lijden aan wat als selectieve stomheid wordt gekwalificeerd. De kinderen in kwestie kunnen wel degelijk praten, doch als gevolg van een emotionele handicap durven ze het zeer zelden.
We maken kennis met Megan, tien jaar oud, die "op cheerleaden zit", maar met het roepen van aanmoedigingen doet ze niet mee. [1] Alleen thuis spreekt ze, op school hult ze zich in een permanent zwijgen.
De achtjarige Red komt in de documentaire vorm met een andere vorm van communiceren ondanks het zwijgen: op vragen antwoordt hij door op een zogeheten whiteboard te schrijven.
Hoe de ouders met deze verschillende vormen van zwijgen omgaan, wordt in de film nader belicht.
Dat het fenomeen, de uiting zwijgen meer dan alleen een disfunctie is met betrekking tot het klassieke, intermenselijke communiceren via alledaagse taal, mag duidelijk zijn, evenals het feit dat het toch ook communicatie is in een niet-alledaagse vorm van taal, die nadere aandacht verdient, aangezien zulke uitingen symptomen zijn van een defect, soms zelfs van van een heel scala aan problemen. Doch zolang het problemen zijn, kan er een oplossing voor worden gevonden.
_________
[1] Auteur dezes, prater van origine en van 'beroep', raakt met stomheid geslagen als hij het weerzinwekkende fenomeen van dat zogeheten cheerleaden ziet. Het is een vorm van hersenspoelen en een verschijnsel waarin je goed kunt zien hoe vergiftigend dit jegens kind-, meisje, en jonge vrouw is. Uitermate beangstigend is het fenomeen eveneens, en niet alleen jegens degenen die het (moeten) realiseren, maar tevens jegens de omgeving. Ik zou, gesteld dat ik in Megans situatie verkeerde, ook acuut weigeren nog te spreken en wellicht zelfs de voorkeur geven aan een klein beschuitje met heel cyaankali. Dus misschien is er voor die Megan hoop als de moeder die bij Megan hoort, snel besluit het kind niet langer aan een dergelijke kwelling van verplicht agressief gedrag te onderwerpen.
__________
Afbeelding: voorzijde van het boek De taal van het zwijgen (Gedachten over stille communicatie), verschenen in 1972 van Joost A.M. Meerloo (1903-1976), zenuwarts en auteur over psychische kwesties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten